URFA – Seçim takvimi başladığı günden bu yana herkesin gözü İstanbul’da. Ama seçim yarışının İstanbul kadar çekişmeli olduğu bir kent var: Urfa.
Urfa’da belki de ilk kez üç parti kıyasıya bir yarış halinde. Bir yanda AK Parti’nin yeniden aday gösterilen mevcut Belediye Başkanı Zeynel Abidin Beyazgül, bir yanda AK Parti’den istifa ederek Yeniden Refah Partisi’nden aday olan, kentin en güçlü ailelerinden birine mensup Kasım Gülpınar ve diğer yanda DEM Parti’nin eşbaşkan adayları Gülşen Özer ve Celalettin Erkmen var.
‘AK PARTİ RİZE’Yİ BİLE KAYBEDER, URFA’YI KAYBETMEZ’
Kentte çok uzun yıllardır AK Parti’nin bariz bir üstünlüğü söz konusu. Kentin muhafazakar yapısı, AK Parti’nin bölgenin aşiretleri ve tarikatlarıyla yakın ilişkileri bu üstünlükte etkili. AK Parti kentte o kadar baskın ki Urfa’yı bilenler, ‘AK Parti Rize’yi bile kaybeder, Urfa’yı kaybetmez’ diyor. Urfa’nın değişmeyen ikinci partisi ise her seçimde DEM Parti ve öncülleri oluyor.
TÜM MUHALEFETİN BİRLEŞTİĞİ 2019 SEÇİMİNDE AK PARTİ YÜZDE 60 OY ALDI
Son birkaç seçime hızlıca göz atıldığında bile AK Parti’nin üstünlüğü görülüyor. Türkiye genelinde en çok kan kaybettiği 2023 milletvekili seçiminde bile AK Parti yüzde 43 oyla birinci oldu. 2019 yerel seçimlerindeyse muhalefet partileri AK Parti’ye karşı SAADET çatısında birleşerek Sabahattin Cevheri’yi destekledi. Bu birleşmeye rağmen yarışı yüzde 60’la AK Parti göğüsledi.
AK PARTİ’NİN TAHTI SADECE 2009’DA SARSILDI
AK Parti’nin Urfa’daki tahtının sarsıldığı tek seçim 2009 yerel seçimi oldu. Seçimi tekrar aday gösterilmeyince yarışa bağımsız katılan Ahmet Eşref Fakıbaba kazandı. Sonradan tekrar AK Parti’ye geçse de Fakıbaba’nın bu galibiyeti Urfa’nın yakın tarihine damga vurdu. Zira o yıllarda AK Parti ve Erdoğan’ın Urfa’da ‘ceketini assa kazanacağı’ yorumu yapılıyordu. Fakıbaba’nın bu galibiyeti, Urfa henüz büyükşehir olmadığı için alabildiği söylense ve Fakıbaba ilerleyen yıllarda tekrar AK Parti’ye geçmiş olsa da AK Parti’nin bu yenilgisi hafızalara kazındı.
URFA’DA DENGELER ALT ÜST OLDU
Bugün ise Urfa’da bambaşka bir tablo var çünkü tüm siyasi dengeleri alt üst eden bir gelişme yaşandı. AK Parti’de dört dönem milletvekilliği yapan, partinin Merkez Karar Yönetim Kurulu üyesi ve Cumhurbaşkanı Danışmanı Kasım Gülpınar, istifa ederek Yeniden Refah Partisi’nin Urfa Büyükşehir Belediye Başkan adayı oldu.
HERHANGİ BİR İSTİFA DEĞİL
Bu gelişme Urfa siyasetini yakından takip edenler için şok ediciydi çünkü Gülpınar’ın istifası herhangi bir istifa değildi. Gülpınar’ın başka bir partiden aday olması seçim sonucunu değiştirebilecek bir etki yaratabilirdi. Ama daha önemlisi Urfa seçimlerinin belirleyicisi ‘aşiret – siyaset’ ilişkisinin önemli tuğlalarından birinin yer değişmesi anlamına geliyordu. Yani bu istifanın hem politik hem de sosyolojik sonuçları olabilirdi.
ŞEYH TORUNU, AŞİRET LİDERİ KASIM GÜLPINAR
AK Parti’ye kuruluşundan itibaren desteğini sunan Gülpınar Aşireti’nin AK Parti’deki ilk temsilcisi Şeyh Halit Gülpınar’ın oğlu Şeyh Cenap Gülpınar’dı. Cenap Gülpınar’ın ardından da onun oğlu, şeyh torunu, aşiret lideri Kasım Gülpınar AK Parti’de siyaset yapmaya başladı. İki nesildir süren AK Parti hikayesi, Gülpınarlar için bu istifayla sona erdi. Kasım Gülpınar, AK Parti’nin Urfalıların değişim talebine kulak vermediğini söyleyerek yeni ve zorlu bir yolculuğa çıktı.
GÜLPINAR DİĞER AŞİRETLERİN DE DESTEĞİNİ ALDI: SİVEREK ADAYI İZOL
Kasım Gülpınar’ın başka bir partiden aday olması, yıllardır onunla birlikte hareket eden aşiretinin de AK Parti’den kopması anlamına geliyordu. Sadece kendi aşireti değil, bölgedeki başka güçlü aşiretlerin de desteğini aldı Gülpınar. Kendi ilçesi Siverek’te İzol aşiretinden Hasan İzol, Yeniden Refah’ın adayı oldu. Karahanlar, Kırvarlar, Tüysüzler gibi pek çok aşiret ve güçlü aile de yerel seçimde Gülpınar’ı destekleme kararı aldı. Bu süreçte AK Parti’den bazı transferler de oldu. Örneğin Akçakale Belediye Başkanı Mehmet Yalçınkaya, partisi AK Parti’den istifa ederek Yeniden Refah Partisi’nin Akçakale adayı oldu.
SİVEREK’TE GÜLPINAR VE İZOL’E KARŞI BUCAK
Yeniden Refah Partisi ve adayı Gülpınar’ın bu hamleleri, mevcut başkan Zeynel Abidin Beyazgül ile yola devam kararı alan AK Parti’yi yeni bir strateji geliştirmeye itti. AK Parti, nüfus büyüklüğü sebebiyle Urfa’nın seçim sonucunda en belirleyici ilçesi olan Siverek’te Gülpınar’ın karşısına başka bir büyük aşiret olan Bucak aşiretinden aday çıkardı: Ali Murat Bucak. AK Parti’nin Kasım Gülpınar’ın memleketi olan Siverek’teki bu hamlesi ile denklem yeniden şekillendi.
BUCAKLAR İLK KEZ AK PARTİ İLE SİYASET SAHNESİNDE
90’ların hafızalarda yer eden siyasetçisi Sedat Bucak’ın kardeşi olan Ali Murat Bucak, daha önce iki dönem Demokrat Parti’den Siverek Belediye Başkanı seçilmiş, 2015’te de CHP’den milletvekili adayı olmuş ancak seçilememişti. 90’larda Türkiye siyasetinde son derece etkili olan Bucak aşireti, AK Parti’nin bu karşı hamlesiyle birlikte ilk kez AK Parti saflarında yerini almış oldu.
BEKİR BOZDAĞ SAHADA
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Urfa’ya özel görevlendirmeler de yaptı. Meclis Başkanvekili ve Şanlıurfa Milletvekili Bekir Bozdağ, Urfa’yla özel olarak ilgilenmek üzere görevlendirildi. Ayrıca kabinenin diğer bakanları Urfa’ya ziyaretlerini sıklaştırdı. Kentteki pek çok yerel gazetecinin, esnafın ve çeşitli düzeylerde siyaset yapan isimlerin aktardığına göre AK Parti, sosyal yardımlarda Urfa’da ekstra bir cömertlik sergilemeye başladı.
‘DEM KAZANIR KORKUSU’ YAYILIYOR
AK Parti’nin kentteki pek çok temsilcisi Kasım Gülpınar’ın oylarının artmasının DEM Parti’nin lehine olacağını söylüyor seçim çalışmalarında. DEM Parti’nin kazanmaması için kendilerine oy isteyen AK Partililer, bir yandan da iktidar partisinden olmanın Urfa’ya daha iyi ve daha çok hizmet getireceğini anlatıyor. AK Parti’nin kentteki en önemli gücünün de Urfalıların Erdoğan sevgisi olduğu sıklıkla dile getiriliyor.
DEM PARTİ KAZANMAYA İLK KEZ BU KADAR YAKIN
Her seçimde Urfa’nın ikinci partisi olan DEM Parti ise iktidar partisindeki bu bölünme ile kazanmaya ilk kez bu kadar yaklaştı. Yarışa eşbaşkan adayları Gülşen Özer ve Celalettin Erkmen ile giren DEM Parti, çalışmalarını ilçelerde yoğunlaştırmış durumda. HADEP’ten bu yana partide siyaset yapan iki isimle seçime giren DEM Parti’nin aşiret desteğinin olmaması, seçmen taşıma ve ‘paket oy’ olarak tanımlanan toplu oy kullanımı gibi dezavantajları bulunuyor. Bu dezavantajlara rağmen DEM Parti’nin ilçe belediyelerinin sayısının artmasının kesin olduğu konuşuluyor. Suruç’un yanı sıra Hilvan, Bozova, Birecik, Ceylanpınar ve Siverek, DEM’in hedefinde olan ilçeler olarak sıralanıyor.
‘PAKET OY’ ENDİŞESİ VE TAŞIMA SEÇMEN
Yazının bu aşamasında ‘paket oy’ kavramını biraz açmak gerekiyor. Zira Urfa’da seçim sonucunu değiştirebilecek bir etken paket oylar. Urfa’da, özellikle kırsal bölgelerde bazı aşiret adaylarının lehine olmak kaydıyla toplu oy kullandırtılıyor. Paket oy kullanılan köylerde seçmenler sandığa hiç gitmiyor. Pusulalar ya aile büyüğü ya da muhtar tarafından aşiretin desteklediği aday lehine mühürleniyor ve seçim kuruluna teslim ediliyor. İşte Urfalılar buna ‘paket oy’ diyor. Paket oylar sebebiyle Urfa’da hayatı boyunca hiç oy kullanmayan, sandığa gitmeyen birçok kadın bulunuyor.
Urfa için ‘taşıma seçmen’ de bir başka belirleyen. Hangi ilçelere ne kadar seçmen taşındığını kentte neredeyse herkes konuşuyor. Urfalılar, AK Parti’nin az farkla kaybetme riski ya da kazanma ihtimali olan yerlere seçmen taşıdığını iddia ediyor. Bu konuda en çok dile getirilen ilçe de Halfeti.
MEVCUT YÖNETİMDEN BIKKINLIK: İNŞALLAH KASIM KAZANIR
Aşiretler, din, etnik kimlikler ve daha pek çok faktörün etkili olduğu Urfa ile ilgili bu geniş özetin ardından şimdi Urfalılara kulak verelim.
Urfa’da bir börekçide çalışan genç seçmen Kadir Tekiner, mevcut başkan Beyazgül’ün hiçbir şey yapmadığından, hiç çalışmadığından yakınıyor. Urfalıların Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı çok sevdiğini ama bu sevgiye rağmen Urfalıların Beyazgül’e oy vermeyeceğini söyleyen Tekiner, “İnşallah Kasım kazanır” diyor.
Kadir Tekiner
‘ARTIK CEKETİNİ ASSA KAZANAMAZ’
Mali müşavirlik yapan Abdullah Mızrakçı, kentte AK Parti’nin çok güçlü olduğunu, “AK Parti beni koysa ben kazanırım, seni koysa sen kazanırsın” diyerek anlatıyor. Buna rağmen AK Parti oylarında düşüş olacağına da dikkat çeken Mızrakçı, “Artık ceketini assa kazanamayacak” diyor.
Abdullah Mızrakçı
‘KASIM KAZANSIN Kİ BİRAZ SİLKELENSİN AK PARTİ’
İsmini vermek istemeyen bir Urfalı seçmen, “Urfa’da değişik bir ortam oldu. Kim ağzını açsa Kasım Gülpınar diyor. Ama Erdoğan sevgisi ağır basabilir. Sandığa gittiğinde gene AK Parti’ye oy verebilir Urfalılar. Ben Kasım’ın kazanmasını isterim ki biraz silkelensinler. Bunun için herkes Kasım Gülpınar diyor. Çünkü Zeynel Abidin hiçbir şey yapmadı” diyor.
‘BİN LİRA KARŞILIĞI ADRES DEĞİŞTİRİLDİĞİNE ŞAHİT OLDUM’
Genç bir kadın seçmen Melek B. Urfa’da seçimde yaşananlara dair gözlemlerini şöyle aktarıyor: “AK Parti’ye oy verenler, belediyede çalışanlar, akrabaları kazandıklarını kaybetmemek için gene AK Parti’ye verirler. Zaten oy kaçırma, adres değiştirme de oluyor. Buna kendim şahit oldum. Bin lira karşılığında adres değiştiriyorlar. Mesela Eyyübiye’de olan bazı insanları Haliliye’ye taşıdılar.”
Melek B.
‘BEN OY KULLANMIYORUM, AİLEM KULLANIYOR’
Köylerde yaşayan arkadaşlarının oy bile kullanmadığını söyleyen Melek B, “Yakın bir köyde yaşayan bir arkadaşıma sordum kime oy vereceğini. Arkadaşım, ‘ben oy kullanmıyorum, ailem kullanıyor’ dedi. Aile büyüğü toplu bir şekilde oyları basıyor” diye konuştu.
‘BELEDİYE BAŞKANINI 4 BUÇUK YILDIR GÖRMEDİM’
Üniversite mezunu bir esnaf olan Faruk Doğan, Urfa’da iktidarın kaybedeceğini söylüyor. Ekonomik krizin, dolardaki yükselişin, sürekli gelen zamların, artan kiraların Urfalıların tercihinde etkili olacağını söyleyen Doğan ayrıca, “Ben belediye başkanını 4 buçuk yıldır görmedim. 4 buçuk yıl önce geldi, oy istedi. Şimdi görsem tanımam. Tanısam da ona oy vermem’ diyor. Doğan, Urfa’da Kasım Gürpınar’ın kazanacağını düşünüyor.
Faruk Doğan
‘KESİN KAZANACAĞINI BİLSEM KASIM’A VERİRİM’
Belediyenin iyi hizmet vermediği konusunda Faruk Doğan’la aynı görüşte olan komşu esnaf Cengiz Beşir, “HDP’nin kazanmaması, belediyeyi terör yuvasına çevrilmemesi için mecbur AK Parti’ye vereceğiz. Çünkü HDP kazanırsa belediyenin altını silah deposu yapacak. Bunu biliyoruz. Kasım’ın kesin kazanacağını bilsem Kasım’a veririm. Ama şimdi DEM Parti riski var” diyor.
Cengiz Beşir
‘BUNLAR DÖRT DÖNEMDİR KANIMIZI EMDİ, BİR KEZ DE HDP GELSİN’
Sohbete dahil olan bir başka esnaf Halil Dartal’sa arkadaşının bu sözlerine şöyle itiraz ediyor: “Bir kere de HDP gelsin yönetsin. Urfa’yı da, ülkeyi de yönetsin. 20 yıldır Meclis’teler de ne oldu? Dört dönemdir kanımızı emdi bunlar.”
‘O CEKETİ BİR KEZ İNDİRDİK, BİR DAHA İNDİRİRİZ’
Paket oylara da dikkat çeken Dartal, “Urfa’nın tüm milletvekilleri paket oylara çalışıyor. Biz yüzlerini bile görmedik. Memlekete hiçbir faydaları yok. Biz o ceketi bir kez indirdik, bir daha indiririz” diyor.
Halil Dartal ‘AK PARTİ YÜZÜNDEN KOMÜNİST OLDUM’
Urfa’nın yaşadığı deprem ve selde yalnız kaldıklarını söyleyen Fidan Boztaş, “Kasım Gülpınar şeyhtir. Herkese çok yardımı olmuştur. Herkes onu çok seviyor. Ben Kasım Gülpınar kazansın istiyorum. Artık bir şeylerin değişmesi de gerekiyor” diyor. Fidan Boztaş’la sohbetimiz sırasında yanımıza yaklaşan Lütfü Kurt, “Ben bu AK Parti yüzünden komünist oldum, yaz bunu” diye sesleniyor. Bir başka Urfalı seçmense “Bu yaşıma kadar HADEP’ten başka hiçbir partiye oy vermedim ama bunlar gitsin diye Kasım Gülpınar’a oy vereceğim” diyor.
‘ERDOĞAN İÇİN AK PARTİ’YE OY VERECEĞİM’
Daha önceki seçimlerde hep AK Parti’ye oy verdiğini söyleyen bir seçmense bu sefer de Erdoğan için AK Parti’ye oy vereceğini belirtiyor.
‘URFA’DA SEÇİMİ ERDOĞAN KAZANACAK’
İsmini vermek istemeyen bir devlet memuru, Urfalıların Erdoğan sevgisine dikkat çekerek “Şimdi herkes Kasım der. Ama sandığa gidince gene AK Parti’ye oy verirler. Bizim Urfalıların sağı solu belli olmaz” yorumunu yapıyor ve ekliyor: “Urfa’da seçimi Erdoğan kazanacak. Erdoğan olmasa Beyazgül 100 oy bile alamaz.”
URFALILAR SİVEREKLİLERE OY VERMEZ
Aynı kişi Kasım Gülpınar’ın Siverekli olduğunu hatırlatarak dikkat çeken bir tespitte de bulunuyor: “Urfalılar Sivereklilere oy vermez.”
GAZETECİ BUDAK: BEYAZ URFALILAR AK PARTİ’DEN BAŞKASINA OY VERMEZ
Urfa’da Kasım Gülpınar’ın bir ivme kazandığını ama seçim yaklaştıkça bu rüzgarın dineceğini belirten gazeteci Aziz Budak, “Beyaz Urfalılar’ diye bir tabir vardır burada. Bunlar AK Parti’den başkasına oy vermezler” diyor. Gülpınar’ın Karacadağ bölgesinden oy alacağını, diğer bölgelerde zorlanacağını belirten Budak, mevcut belediye başkanıyla ilgili memnuniyetsizliği azaltmak için AK Parti’nin yardımlar başta olmak üzere pek çok çalışma yaptığını anlatıyor.
Aziz Budak DEM PARTİ’NİN İLÇELERDEKİ İDDİASI ARTTI
DEM Parti seçmeninin ise partisinden başka kimseye oy vermeyeceğini belirten Budak, büyükşehirde olmasa da pek çok ilçede DEM Parti’nin iddiasının arttığını anlatıyor.
‘KASIM GÜLPINAR’I KURTARICI GİBİ GÖRÜYORLAR AMA…’
Seçim süreci başladığından bu yana sahada olduğunu ve Kasım Gülpınar’ın çok büyük ilgi gördüğünü anlatan gazeteci Fatma Keber’se “Sahada hakimiyet Kasım Gülpınar’da. Bir kurtarıcı gibi görüyorlar ama seçim günü kararları başka olabilir. ‘Elim gitmez’ diyor Urfalılar. Kimi baskı sebebiyle, kimi yardımlar sebebiyle, kimi sevgisinden Erdoğan diyor sonunda” diye konuşuyor.
Fatma Keber
‘BEYAZGÜL ÇOK RAHAT’
AK Parti adayı Beyazgül’ün seçim konusunda çok rahat olduğunu, kazanacağından emin gözüktüğünü belirten Keber, “Cumhurbaşkanlığı seçiminde de çok rahatlardı. O zaman da herkes AK Parti’ye, Erdoğan’a oy vermeyeceğini söylüyordu, kaybedecekler gibi bir hava vardı. Ama kazandılar. Çok benzer bir süreç olabilir” ifadelerini kullanıyor. Keber, büyükşehirde kaybetse bile Yeniden Refah Partisi’nin Karaköprü, Eyübiye ve Akçakale’de iddialı olduğunu söylüyor.
